مصلی طرق، بنایی در قلب عصر تیموریان

رجبعلی لباف خانیکی در خصوص تاریخچه مصلی طرق گفت: به جرات می‌توان اظهار کرد که بیشترین بنا‌های باقیمانده از گذشته‌های دور و نزدیک کاربرد مذهبی داشته‌اند و دلیل این امر شاید این باشد که آن‌ها با پشتوانه اعتقادی محکم و پایدار ساخته شده‌اند، از جمله یک مسجد که " خانه خدا" پنداشته شده به اعتقاد معمار باید، چون خدا، پاینده و کامل و زیبا باشد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او گفت: تدام پایبندی به اعتقادات نیز موجب تداوم احداث مکان‌های مذهبی شده و همان اعتقادات، ماندگاری و تداوم معماری و هنر " ایدئولوژیک" را تضمین کرده است.

این باستان‌شناس خراسانی گفت: یکی از سازه‌های مهم معماری در نزد مسلمانان " مصلی " بوده که در حواشی شهر‌ها ساخته می‌شده است و جهت برگزاری نماز‌های اعیاد بخصوص نماز عید فطر کاربرد داشته است.

لباف خانیکی می‌گوید: مصلی ها معمولا در حاشیه شهر‌ها و در کنار زمین‌های وسیع به گونه‌ای ساخته می‌شدند که جمعیت انبوه نمازگزار قادر به دیدن آن از فاصله دور و نزدیک باشند.

به گفته او در مشهد حداقل دو مصلی در طرق و پایین خیابان شناسایی شده است. به نظر می‌رسد که مصلی طرق از قدمت و اهمیت زیادتری برخوردار بوده، زیرا این بنا که در عصر شکوفایی معماری عصر تیموریان ساخته شده به لحاظ ساختار و تزئینات معماری، مطلوب‌تر بوده است.

این باستان‌شناس خراسانی گفت: مصلی طرق به جهت سیاسی و اجتماعی نیز جایگاه ویژه‌ای داشته است. به دلیل این که منزل طرق، نخستین منزل از سمت مشهد به راه ابریشم و آخرین منزل از سنگ بست (در راه ابریشم) به مشهد بوده، برای برگزاری مراسم استقبال از بزرگان عالی مقام و بدرقه آنان هم مورد استفاده بوده است.

لباف خانیکی می‌گوید: عموم مصلی های مختلف و متعدد، از جمله مصلی طرق که در منتهی الیه سمت قبله زمین‌های وسیع قرار داشته، به گونه‌ای ساخته می‌شدند که به منزله محراب‌های بزرگ و از دور قابل رویت باشند تا نماز گزاران به سمت آن به نماز بایستند.

به گفته او محراب‌ها هم که به مثابه دری به سوی کعبه بودند، همانند یک ورودی ساخته و پرداخته می‌شدند و چون نقطه عطف مسجد محسوب می‌شدند از تزئینات کافی برخوردار بودند. مصلی ها هم که به تبع محراب، عبارت از یک ایوان بلند به مثابه یک ورودی و دو رواق پشتیبان در دو طرف ایوان بوده، با ساختاری متناسب و مزین به آرایه‌های آجری، گچی یا کاشی بوده است.

این باستان‌شناس خراسانی می‌گوید: مصلی طرق مشتمل بر یک تالار چهار گوش گنبددار و یک ایوان نسبتا رفیع در جلو و دو رواق دو طبقه بر طرفین ایوان بوده است. آندره گدار این بنا را در کتاب آثار ایران اینگونه تعریف کرده است:" مصلی طرق بنای معظم و زیبایی است که در کمال دقت ساخته شده است ولیکن آجرچینی‌های قسمت بالای آن که مجاور با لبه ایوان است و نیز دیوار‌های زوایای پشت بنا بسیار سست است در نتیجه طاق ایوان و چند قسمت از بدنه دیوار در عقب بنا فروریخته است، اما برعکس گنبد بنا با استقامت تمام باقی مانده است.

لباف خانیکی گفت: اعتمادالسلطنه در کتاب مطلع‌الشمس و خانیکوف در سفرنامه خود، تاریخ بنای مصلی را ۸۳۷ ه. ق ذکر کرده‌اند. در حال حاضر این تاریخ در بنا دیده نمی‌شود و احتمالا تاریخ ذکر شده بر کتیبه ثلث زیبایی که بر ازاره دیوار ایوان بوده و بخش کمی از آن باقی مانده، خوانده شده است. زیر سقف جناقی ایوان تزیینات کاربندی بوده است.

به گفته او مصلای طرق در طول زمان آسیب‌های فراوانی دیده و حریم آن تصرف شده است. در سال‌های اخیر این بنا مورد مرمت قرار گرفته، اما چنان که باید و شاید مورد مراقیت دایم واقع نشده و با همه ارزش و اهمیتی که در نزدیکی مشهد دارد، تقریبا رها و غیر قابل استفاده مانده است.

این باستان‌شناس خراسانی می‌گوید: مصلی طرق در تاریخ بیستم بهمن ماه ۱۳۱۸ به شماره ۳۳۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: عصر تیموریان لباف خانیکی لباف خانیکی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۰۹۵۸۵۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عکس| فیلم زندگی «تتلو» ساخته می‌شود؟

به تازگی خبری مبنی بر ساخت فیلمی از زندگی امیرحسین مقصودلو (تتلو* در فضای مجازی منتشر شد که پس از پیگیری‌، مشخص شده این خبر صحت ندارد و تصاویر و اخبار منتشر شده مربوط به قسمت جدید یک سریال آمریکایی به نام شوگر است که کالین فارل نقش اصلی آن را ایفا می‌کند.